Czarna malina to kolejny polski superowoc!

Czarna malina (Rubus occidentalis L.) jest jednym z najbardziej oczekiwanych gatunków sezonu 2023! Według sondażu Kantar Public, w ramach projektu „CORE TEAM- promocja konsumpcji owoców i warzyw i forum współpracy sektora, III edycja”, czarnej maliny chce spróbować aż 7 107 423 Polaków (22%). Projekt realizowany jest przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw, jest finansowany ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw”.

Zainteresowanie czarną maliną świadczy o tym, że polscy konsumenci zwracają uwagę na wartość prozdrowotną owoców. Malina czarna ze względu na wysoką zawartość naturalnych barwników antocyjanów, elagotanin i innych związków bioaktywnych zaliczana jest do tak zwanych nutraceutyków, żywności funkcjonalnej. Termin „nutraceutyk” został wprowadzony w 1989 roku przez Stephena L. DeFelice i oznacza „Żywność lub składniki żywności”, które zapewniają korzyści zdrowotne lub medyczne, w tym zapobieganie i leczenie chorób”.

Zaledwie jedna filiżanka tych owoców dziennie wprowadzona na stałe do diety uchroni nas przed chorobami cywilizacyjnymi (cukrzyca, miażdżyca, choroby serca, nowotwory). Zdecydowana większość badań dotyczących pozytywnego wpływu czarnej maliny koncentruje się̨ na chemoprewencji i działaniu przeciwnowotworowym. Malina czarna ma również potwierdzone właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwcukrzycowe. Właściwości te przypisywane są między innymi roślinnym barwnikom-antocyjanom. Jak pokazują liczne prace naukowe jest ich od 4 do 6 razy więcej w porównniu do owoców maliny czerwonej (Rubus idaeus L.).

Ze względu na wysoką zawartość antocyjanów, malina czarna (Rubus occidentalis L.) od dawna wykorzystywana była jako naturalny barwnik. Antocyjany to barwniki roślinne należące do grupy flawonoidów. Przybierają barwę od czerwonej po fioletową. Występują w postaci glikozydów, w których barwnymi aglikonami są antocyjanidyny. Najczęściej to pelargonidyna, cyjanidyna, lub delfinidyna.

Maliny czarne różnią się między sobą zawartością antocyjanów i polifenoli, jednak zawartość omawianych związków w czarnej malinie zdecydowanie jest wyższa niż np. w owocach bzu czarnego (Sambucus nigra), borówce wysokiej (Vaccinium corymbosum), porzeczce czarnej (Ribes nigrum) czy jeżynie (Rubus subgenus Rubus).

Na podstawie licznych badań prowadzonych również na innych gatunkach jak np. aronia czy zielona herbata, wykazano przeciwwirusowe działanie niektórych polifenoli, w tym kwasu elagowego, galusowego, pochodnych teaflawiny i katechinę.

Powstanie szczepów wirusowych opornych na leki wymaga nowych podejść do leczenia grypy oraz infekcji dróg oddechowych wywołanych przez koronawirusy. W badaniach prowadzonych przez koreańskich naukowców stwierdzono, że nasiona czarnej maliny (Rubus coreanus) pozostałe po produkcji wina lub soku wykazują działanie przeciwwirusowe przeciwko wirusom grypy typu A i B, w tym koronawirusowi KR01, szczepowi pandemicznemu z 2009 roku. Działanie przeciwwirusowe wykazuje jeden z polifenoli, kwas galusowy. U mysz zakażanych wirusem grypy doustne podanie sproszkowanych nasion czarnej maliny znacznie poprawiło wskaźnik przeżycia i zmniejszyło miano wirusa w płucach. Co ważne, bardzo niska dawka (1 mg / kg masy ciała) nie tylko zmniejszyła obecność wirusa w płucach, ale także chroniła myszy przed prowokacją wirusem PR8. Polifenole zidentyfikowane w tym badaniu mogą nie obejmować wszystkich składników występujących w nasionach czarnej maliny, co sugeruje, że inne polifenole (jak na przykład kwas elagowy) mogą być głównym czynnikiem wpływającym na aktywność przeciwwirusową (Ji-Hye Lee i i. 2016).

Badania laboratoryjne z wykorzystaniem liofilizowanych, skoncentrowanych proszków z nasion i owoców jagodowych są obiecującym przykładem profilaktyki raka opartej na żywności. Czarne maliny zawierają wiele znanych środków chemoprewencyjnych, dlatego zostały włączone do licznych badań klinicznych. Wśród polifenoli na szczególną uwagę zasługują elagotaniny i galotaniny. W przewodzie pokarmowym ulegają hydrolizie do kwasu elagowego. Jest to jeden z polifenoli, któremu przypisuje się szerokie działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Według badań dodanie suplementacji czarnej maliny do chemioterapii może skutkować zwiększoną skutecznością leku i zmniejszoną opornością.

Istnieją dowody doświadczalne wskazujące na hamujący wpływ doustnego podania sproszkowanych nasion czarnej maliny na indukcję raka gruczołu sutkowego u szczurów. Oprócz efektów profilaktycznych i terapeutycznych, czarne maliny mogą być potencjalnie stosowane jako adiuwanty chemioterapii w celu zwiększenia jej skuteczności.

Badania koreańskich naukowców dowodzą, że największe właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, które można wykorzystać jako alternatywę do stosowania w przemyśle spożywczym i kosmetycznym i / lub jako środki farmaceutyczne mają korzenie czarnych malin.
Polifenole korzeni wykazywały śmiertelne działanie przeciwko opornym na metycylinę Staphy-lococcus aureus (MRSA) (bakterie gronkowca złocistego), opornym na karbapenemy Acinetobacter baumannii (CRAB) (bakterie wywołują zakażenia szpitalne u osób z obniżoną odpornością) i Bacillus anthracis (laseczka wąglika). Natomiast owoce czarnej maliny nie wykazywały tych właściwości.

Cukrzyca to obecnie jedna z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych powodująca śmiertelne powikłania na całym świecie. Dotyczą one głównie ryzyka rozwoju chorób przewlekłych wpływających na serce i naczynia krwionośne, oczy, nerki i nerwy (choroba wieńcowa i udar). Istnieją dwa główne klasyfikacje cukrzycy. Cukrzyca typu 1 jest związana z całkowitym lub prawie całkowitym niedoborem insuliny w komórkach trzustki. Cukrzyca typu 2 wiąże się z różnymi stopniami insulinooporności, upośledzonym wydzielaniem insuliny oraz ze zwiększoną produkcją glukozy w wątrobie. Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów osób z cukrzycą. W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci zmiany stylu życia związane głównie ze zmniejszoną aktywnością fizyczną sprzyjały nadwadze i otyłości, skutkując zwiększoną zapadalnością na cukrzycę. Dieta / czynniki dietetyczne również odgrywają ważną rolę w zapobieganiu cukrzycy, leczeniu istniejącej cukrzycy i zapobieganiu lub przynajmniej spowolnieniu tempa rozwoju powikłań cukrzycy, podkreślając rolę składu diety. Zwiększone spożycie warzyw i owoców znajduje się w centrum zaleceń żywieniowych dotyczących zapobiegania i leczenia cukrzycy. Coraz więcej dowodów wskazuje na pozytywny związek między spożywaniem owoców jagodowych i dietetycznych antocyjanów a zmniejszeniem ryzyka cukrzycy typu 2.

Odmiany uprawne maliny czarnej zostały ukształtowane z gatunków dzikich. Rubus occidentalis L., Rubus leucodermis oraz Rubus strigosus naturalnie występują tylko w Ameryce Północnej. Z kolei Rubus coreanus to gatunek rodzimy w Azji Wschodniej (Korea Północna i Południowa, Japonia oraz Chiny). W Polsce dzięki postępowi hodowli czarnej maliny prowadzonej pod kierunkiem dr Agnieszki Orzeł w Spółce Niwa w Brzeznej, powstają nowe odmiany czarnej maliny. Zapowiadanym przełomem jest wyhodowanie nowej odmiany powtarzającej owocowanie.

Więcej na temat wartości prozdrowotnych czarnej maliny na stronie DrBerry.pl

Więcej infografik promujących walory czarnej maliny w zakładce PressKit

Publikacje sfinansowano ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw w ramach realizowanej przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw kampanii "Czas na polskie superowoce! Edycja V".