Dr Katarzyn Król, Niwa - Hodowla Roślin Jagodowych

Borówka - niebieski skarb

01 lipca 2020

Owoce borówki wysokiej są znane i lubiane przez wszystkich. Wiadomo, że te jagody mają jeden z najwyższych poziomów zdolności przeciwutleniającej wśród wielu owoców i warzyw. Oprócz walorów smakowych do jedzenia zachęca ich wartość zdrowotna. Swoje właściwości zawdzięczają głównie antocyjanom (w borówce zidentyfikowano 10 znanych antocyjanów). Ponadto zawierają również proantocyjanidyny i wiele innych polifenoli, kwasów organicznych, fenolowych, sterole, triterpenoidy, kwasy tłuszczowe, trójglicerydy i pterostilbeny (resweratrol). Zawartość tych substancji zależy od wielu czynników w tym: klimatycznych, warunków uprawy, dojrzałości i odmiany.

Wiele badań krajowych i zagranicznych dowodzi prozdrowotnych właściwości także liści i korzeni. W badaniach wykazano (¹⁾, że ekstrakt z liści V. corymbosum może być stosowany jako alternatywna terapia bakterii opornych na antybiotyki (m.in. Salmonella typhymurium) i pomaga zapobiegać różnym chorobom związanym z niszczącym działaniem wolnych rodników, poprzez hamowanie utleniania lipidów, uszkodzeń DNA oraz stymulację aktywności enzymatycznej przeciwutleniaczy.

Owoce jagodowe, w tym borówki odgrywają istotną rolę w zapobieganiu i terapii różnych chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona i inne dysfunkcje neuronów (np. związane z wiekiem zaniki pamięci), dzięki dużej różnorodności związków bioaktywnych. Spożywanie różnych jagód łagodzi skutki uboczne wysokotłuszczowej diety, a także pomaga w zapobieganiu i hamowaniu stresu oksydacyjnego, stanów zapalnych, uszkodzenia nerek, jak i poprawę zdrowia naczyniowego ⁽²⁾.

Działanie antyrakowe soku z borówki udowodniono w testach na zwierzętach ⁽³⁾. Zdolność ta obejmuje hamowanie produkcji cząsteczek prozapalnych, stresu oksydacyjnego i produktów stresu oksydacyjnego, takie jak uszkodzenie DNA, hamowanie rozrastania się komórek rakowych i zwiększona ich śmiertelność.

Naukowcy koreańscy ⁽⁴⁾ wykazali zapobiegawcze i terapeutyczne działanie wyciągu z owoców borówki amerykańskiej (Vaccinium corymbosum) przeciwko wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego poprzez regulację przeciwutleniaczy i mediatorów zapalnych. Ekstrakt z borówki spowodował znaczne obniżenie wskaźnika aktywności choroby i poprawił wynik makroskopowy i histologiczny okrężnicy w porównaniu z grupą z zapaleniem jelita grubego.

W innych badaniach wykazano zdolność soku z jagód i proantocyjanidyny (B-PAC) z borówki do zmniejszania mian AiV (nowo powstały ludzki wirus jelitowy) w celu potencjalnego zapobiegania chorobom wywołanym przez AiV , który powoduje wybuchy zapalenia żołądka i jelit ⁽⁵⁾. W kolejnych pracach udowodniono działania przeciwwirusowe soku jagodowego przeciwko zakaźności wirusa zapalenia wątroby typu A (HAV) i substytutu ludzkiego norowirusa (kalici wirus kotów (FCV-F9) i mysiego norowirusa (MNV-1)) ⁽⁶⁾.

Podobnie jak żurawina, również owoce borówki amerykańskiej zawierają związki bioaktywne (związki podobne do garbników - proantocyjanidynami), które hamują zdolność Escherichia coli do przylegania do ścian pęcherza. Dzięki temu możliwe jest usunięcie bakterii przy wydaleniu moczu ⁽⁷⁾.

Proantocyjanidyny (B-PAC) z borówki spełniają funkcję terapeutyczne poprzez zapobieganie wirusowym chorobom przenoszonym przez żywność, które są uznawane na całym świecie za zagrożenie dla zdrowia publicznego. Badania przeprowadzone w warunkach in vitro przy użyciu modelowych pokarmów (sok jabłkowy i 2% mleko) i symulowanych warunków żołądkowych. Testowane wirusy (hodowany ludzki substytut norowirusa (kaliciwirus kotów; FCV-F9 i mysi norowirus) ; MNV-1) zostały zredukowane do niewykrywalnego poziomu w ciągu 15 minut za pomocą proantocyjanidyny z borówki (B-PAC) (1, 2 i 5 mg / ml) w soku jabłkowym (pH 3,6). Jednak aktywność przeciwwirusowa B-PAC była zmniejszona w mleku, w zależności od wirusa. W symulowanym płynie jelitowym B-PAC obniżył miana badanych wirusów do niewykrywalnych poziomów w ciągu 30 minut (^8).

Wyciąg z jagód borówki można również wykorzystać jako naturalne konserwanty żywności. Wyniki badań pokazały, że wyciągi z jagód mają działanie hamujące na wzrost Listeria monocytogenes i w nieco niższym stopniu na Salmonella Enteritidis, dzięki czemu zabezpieczają żywność przed psuciem ⁽⁹⁾.

Krajowe owoce borówki dostępne są już od czerwca (wczesne odmiany z upraw przyśpieszonych) do późnej jesieni (odmiany późne i owoce przechowywane w chłodni). Zimą i na przedwiośniu można je kupić w formie świeżej – importowane, albo krajowe mrożone. Badania polskich naukowców ⁽¹⁰⁾udowodniły że nie ma istotnych różnic w zawartości związków bioaktywnych (fenolów, antocyjanów i aktywności przeciwutleniającej) w owocach mrożonych i świeżych, zarówno na początku przechowywania jak i po długim okresie przetrzymania owoców w zamrażalce.

Poza sezonem owocowania borówki dostępne są także dżemy z tych owoców. Stanowią one potencjalne źródło naturalnych przeciwutleniaczy, pod warunkiem dobrego przygotowania produktu. Ciekawe badania przedstawili naukowcy włoscy. Owoce zamrażano w temp. -40 C, następnie przechowywano przez 1 miesiąc w temp. -20C. Jedną partię jagód przetworzono na przecier po rozmrożeniu w temperaturze 20 ° C przez 3 godziny, podczas gdy drugi był przetwarzany po blanszowaniu parowym przez 3 minuty i chłodzony wodą wodociągową w parze pilotowej w tunelu blanszującym. Blanszowanie wywołało wyraźną dyfuzję antocyjanów z wakuoli pigmentowanych komórek naskórka, aż do rdzenia jagód. W purée przygotowanym z owoców mrożonych i blanszowanych fenolowe związki bioaktywne są dobrze zachowane, właściwości kolorystyczne są ulepszone, co daje produkt o wyższych walorach wizualnych, odżywczych i smakowych ⁽¹¹⁾. W innym badaniu udowodniono, że dżemy jagodowe powinny być chłodzone (ok. 4C) podczas przechowania, aby lepiej zachować ich ogólne cechy jakościowe i ich zdolność przeciwutleniającą ⁽¹²⁾.

Źródło: Dr Katarzyna Król, Niwa – Hodowla Roślin Jagodowych, Brzezna

Opracowanie sfinansowano ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw w ramach realizacji przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw kampanii „Czas na polskie superowoce!”.

Projekt jest realizowany pod honorowym patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Więcej zdjęć owoców do swobodnego wykorzystania w zakładce PressKit / pierwsze owoce borówki

Kontakt:

Maciej Dolata

Partner Zarządzający INSPIRE smarter branding

+48 501 865 755

Witold Boguta

Prezes Zarządu Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw, w CORE TEAM lider zespołu ds. Zespół ds. komunikacji roli warzyw i owoców w żywieniu człowieka

+48 504 096 015

___

Bibliografia:

1. Mehnaz Pervin Md Abul Hasnat Beong OuLim. 2013. Antibacterial and antioxidant activities of Vaccinium corymbosum L. leaf extract. Asian Pacific Journal of Tropical Disease Volume 3, Issue 6, December 2013, Pages 444-453

2. Singh R. Current Alzheimer’s management with berries fruits therapy. J pub health catalog. 2018;1(2):17-24

3. Isela Álvarez-González i in. 2014. Evaluation of Blueberry Juice in Mouse Azoxymethane-Induced Aberrant Crypts and Oxidative Damage. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine Volume 2014, Article ID 379890, 8 pages

4. Mehnaz Pervin i in. 2016. Preventive and therapeutic effects of blueberry (Vaccinium corymbosum) extract against DSS-induced ulcerative colitis by regulation of antioxidant and inflammatory mediators. The Journal of Nutritional Biochemistry Volume 28, February 2016, Pages 103-113

5. Snehal S.Joshi i in. 2019. Antiviral effects of blueberry proanthocyanidins against Aichi virus. Food Microbiology Volume 82, September 2019, Pages 202-208

6. Snehal S. Joshi i in. 2016. Reduction of intestinal viruses by berry juice and berry proanthocyanidins. Food and Environmental Virology volume 8, pages235–243(2016)

7. Sabahat Saeed. 2010. HERBAL REMEDIES FOR URINARY TRACT INFECTION. INT. J. BIOL. BIOTECH., 7 (4): 347-352, 2010.

8. SnehalJoshi Amy i in. 2017. Blueberry proanthocyanidins against human norovirus surrogates in model foods and under simulated gastric conditions. Food Microbiology. Volume 63, May 2017, Pages 263-267

9. Zerrin Erginkaya, Gözde Konuray 2017. Natural Preservatives: An Alternative for ChemicalPreservative Used in Foods. International Journal of Nutrition and Food Engineering Vol:11, No:4, 2017

10. Iwona Scibisz, Marta Mitek. 2007. THE CHANGES OF ANTIOXIDANT PROPERTIES IN HIGHBUSH BLUEBERRIES (VACCINIUM CORYMBOSUM L.) DURING FREEZING AND LONG-TERM FROZEN STORAGE. Acta Sci. Pol., Technol. Aliment. 6(4) 2007, 75-82

11. Ada Brambilla i in. 2011. Study of the influence of berry-blanching on syneresis in blueberry purées. 11th International Congress on Engineering and Food (ICEF11). Procedia Food Science 1 (2011) 1502 – 1508

12. Tomás Lafarga i in. (2018). Effect of storage on total phenolics, antioxidant capacity, and physicochemical properties of blueberry (Vaccinium corymbosum L.) jam. Journal of food processing and Preservation. Volume42, Issue7. July 2018