W Polsce mamy największe na świecie uprawy aronii czarnoowocowej. Owoce w większości są przerabiane na sok i koncentrat soku, produkuje się z nich również dżemy, herbatki owocowe i wino aroniowe. Jednak nie doceniamy jej zalet i pro-zdrowotnego działania. A aronią interesuje się świat medycyny!
Choroby układu krążenia: miażdżyca tętnic, nadciśnienie i w konsekwencji zawał serca lub udar mózgu, to główne przyczyny przedwczesnych zgonów. To choroby cywilizacyjne, w których patologii uczestniczą wolne rodniki. Aby im skutecznie zapobiegać, trzeba z pożywieniem dostarczać antyoksydantów, w codziennej diecie muszą być warzywa i owoce.
Nadzieją w walce z chorobami serca i układu krążenia jest aronia. Jej owoce mają szczególnie dużo polifenoli o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, znacznie więcej niż winogrona i inne owoce jagodowe. Owoce aronii mają różne typy związków polifenolowych: antocyjany, katechiny i kwasy fenolowe, w tym chlorogenowy; w sumie zawierają 1-2 g polifenoli i ok. 0,5 g antocyjanów w 100 g.
Wykonano setki badań naukowych, których przedmiotem były związki występujące w owocach aronii, prowadzono je głównie na hodowlach komórek i zwierzętach, ale także na pacjentach z miażdżycą i chorobami serca.
Wiemy, że ryzyko rozwoju miażdżycy naczyń wzrasta wraz ze wzrostem stężenia cholesterolu we krwi, ale podawanie antyoksydantów hamuje proces tworzenia się ognisk miażdżycowych. Antocyjany wpływają korzystnie na profil lipidowy osocza: zmniejszają stężenie cholesterolu całkowitego, LDL i triglicerydów. Polifenole aronii i innych owoców jagodowych mogą skutecznie chronić lipoproteiny przed utlenianiem i pomagać w profilaktyce miażdżycy.
Ryzyko zawału jest nawet dwukrotnie wyższe u osób z tzw. zespołem metabolicznym (otyłość, cukrzyca, nadciśnienie). Konsekwencje chorób to dysfunkcja śródbłonka, zwiększona agregacja płytek, zmniejszenie wytwarzania NO. Pokazano, że sok z aronii powoduje relaksację naczyń, bowiem stymuluje wydzielanie NO w śródbłonku arterii. Ekstrakt antocyjanów aroniowych zmniejsza agregację płytek krwi. Działanie antyagregacyjne i przeciwzapalne można wykorzystać, włączając aronię do diety osób o zwiększonym ryzyku zawału czy udaru.
Wyniki badań klinicznych z udziałem pacjentów z nadciśnieniem, zagrożonych zawałem serca są bardzo obiecujące, takie badania wykonano w kilku polskich klinikach. W Klinice Uniwersytetu Medycznego w Łodzi pacjentom z zespołem metabolicznym podawano ekstrakt antocyjanów aroniowych w kapsułkach, w dawce 3 x 100 mg dziennie. Po dwóch miesiącach obserwowano istotne zmniejszenie ciśnienia krwi: skurczowe z 144 do 132, rozkurczowe z 87 do 82 mmHg. Zmniejszyło się też stężenie cholesterolu z 243 do 226 mg/dl. W Warszawskim Uniwersytecie Medycznym przeprowadzono badania z udziałem pacjentów po zawale, leczonych statyną. Podawano im ekstrakt antocyjanów aroniowych, 3 x 85 mg dziennie. Po 6 tygodniach ciśnienie skurczowe i rozkurczowe obniżyło się odpowiednio o 11,0 i 7,2 mmHg. Inne parametry biochemiczne świadczyły o redukcji stresu oksydacyjnego w organizmie. Preparaty zawierające antocyjany aroniowe można włączyć do terapii nadciśnienia, jako jej dietetyczne uzupełnienie. Pokazano też, że sok aroniowy obniża poziom cukru we krwi, sok i produkty z aronii mogą być cennym wsparciem diety diabetyków. Korzystne zmiany w parametrach biochemicznych krwi obserwowano przy regularnym piciu soku z aronii w ilości 150-250 ml dziennie. Jego regularne spożycie można polecać wszystkim, w każdym wieku, ale szczególnie seniorom.
Polifenole aronii działając antyoksydacyjnie utrzymują w dobrym stanie układ krwionośny. Bezpośrednim tego skutkiem może być też poprawa pracy mózgu, bowiem lepsze jest jego ukrwienie i odżywienie. Codzienne dostarczenie porcji antyoksydantów, np. preparatów zawierających antocyjany, pomoże spowolnić proces demencji, zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera, jest korzystne w profilaktyce chorób oczu, takich jak zaćma, czy degeneracja plamki żółtej związanej z wiekiem (AMD).
Aktualne!
W Polsce mamy stan epidemiczny z powodu COVID-19, ale jednocześnie są i będą zachorowania na grypę. Infekcja wirusowa i koronowirusowa powodują stany zapalne górnych dróg oddechowych, którym towarzyszy stres oksydacyjny. Sok z aronii ma właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, co wykazano w wielu badaniach. Aronia i jej przetwory mogą zmniejszać powikłania towarzyszące infekcjom wirusowym. Szczególnie polecamy ten prawdziwy polski skarb w czasach pandemii koronawirusowej. Aronia może nam pomóc w trudnych czasach.
Soki, dżemy, herbatki, liofilizowane owoce i inne produkty aroniowe są ważne w diecie ludzi zdrowych i chorych.
Autor: prof. n. farm. Iwona Wawer
Opracowanie sfinansowano ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw w ramach realizacji przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw kampanii „Czas na polskie superowoce!”.
Projekt jest realizowany pod honorowym patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Kompendium informacji o walorach polskich superowoców [tutaj]
